Op een mooie septemberdag mocht ik aanwezig zijn bij de Nordic Talks van 2022. Nordic Talks is een gezamenlijk initiatief van de ambassades van Zweden, Noorwegen, Denemarken en Finland in Den Haag en die van IJsland in Brussel, en van de Zweedse Kamer van Koophandel in Nederland en de Deens-Nederlandse, Fins-Nederlandse en Noors-Nederlandse Kamers van Koophandel. Eerder woonde ik al een online versie van de Nordic Talks bij over hoe we de modewereld kunnen verduurzamen. Ik vond dat ontzettend leerzaam en ging dan ook met hoge verwachtingen richting Het Amsterdamse Proeflokaal, waar dit nieuwe Nordic Talks-evenement plaatsvond. Op het programma stond een gesprek met politici, wetenschappers en ondernemers uit Noord-Europa én Nederland over de vraag: hoe kunnen we ervoor zorgen dat in 2050 iedereen op de wereld genoeg gezonde en duurzame voeding heeft?
- Heb je de gratis kalender met Scandinavische feestdagen al gedownload?
- Hier vind je nog meer gratis Scandinavische dingen en kortingsacties
- Hier vind je Scandinavische cafés en restaurants in Nederland en hier Scandinavische catering
- Ken je deze Scandinavische kookboeken al?
- Hier kun je Scandinavische kookworkshops volgen
- Koop hier je Scandinavische levensmiddelen en delicatessen
Food For Good Summit
De middag begon met de Food For Good Summit: een soort uitgebreide brainstorm over wat er moet veranderen om de wereldbevolking in 2050 op gezonde en duurzame wijze te kunnen voeden, en over wat er nu al mogelijk is. Andrea Orsag, mede-oprichter van MissionC, en expert op het gebied van circulaire economie en duurzaamheid, leidde de middag in goede banen en leidde het gesprek met de verschillende sprekers.
Keynote: Jonathan Eng van de Noordse Raad van Ministers
Om te beginnen gaf Jonathan Eng, projectleider Gezonde en Duurzame Voedingssystemen bij de Noordse Raad van Ministers, een keynote. Hij vertelde waarom de New Nordic Cuisine met de focus op lokale seizoensproducten zo mooi aansluit bij het streven naar een duurzaam voedingssysteem. De Noordse regio streeft er dan ook naar om de meest duurzame ter wereld te worden. En bij duurzaam moet je niet allen denken aan klimaat (bijv. minder uitstoot en de biodiversiteit beschermen), maar ook aan het welzijn van mensen en dieren (bijv. gelijkheid bevorderen en obesitas en dierenleed tegengaan). Tegelijkertijd moet je er als voedselproducent natuurlijk ook nog voor zorgen dat je niet wordt weggeconcurreerd.
Om tot zo’n duurzaam en gezond voedselsysteem te komen, is transformatie nodig. Die transformatie kun je sturen door middel van beleid (dingen verplichten en verbieden), maar er zal ook een individuele verandering moeten plaatsvinden. De belangrijkste factor daarbij is een ander eetpatroon. Maar hoe kun je mensen stimuleren om hun eetpatroon aan te passen? Daarvoor zijn er de Nordic Nutrition Recommendations, maar je kunt ook denken aan voorlichting over gezonde en duurzame voeding op scholen, gezonde en duurzame schoolmaaltijden en een voedingslabel dat écht onafhankelijk is en niet op de achtergrond wordt beïnvloed door instellingen die belang hebben bij de consumptie van bepaalde voeding.
Wat op dit moment ook belangrijk is, is dat we het streven naar duurzaamheid niet uit het oog verliezen door crises in de wereld, zoals oorlogen. Sterker nog: deze crises wijzen ons er alleen maar op dat het belangrijk is dat we minder afhankelijk moeten worden van het buitenland voor onze voedselvoorziening. Nog meer lokaal produceren dus. En in het ergste geval heeft Noorwegen altijd nog de enorme backup van zaden op Svalbard, zodat verloren gegane gewassen nieuw leven kan worden ingeblazen. Een nare gedachte, maar tegelijkertijd iets waar de Noren trots op zijn.
Panel 1: Onderzoek en marktontwikkelingen
Tijdens de eerste paneldiscussie kwamen vervolgens Patrick Sjøberg en Line Gordon aan het woord.
Patrick Sjøberg werkt bij het Noorse Instituut voor Bioeconomisch Onderzoek (NIBIO) in Trøndelag (Midden-Noorwegen). Patrick komt zelf uit het zuiden van Noorwegen en toen hij naar Trøndelag verhuisde, was hij er zelf van onder de indruk hoe hier binnen een relatief klein gebied zoveel variatie aan voedsel kan worden geproduceerd. Als gevolg hiervan zette hij zich in om Trondheim-Trøndelag Europese Gastronomische Regio van 2022 te maken – en met succes.
De regio Trøndelag omvat behalve de stad Trondheim nog meer kleinere steden en dorpen. De bodemkwaliteit, het klimaat en het gevarieerde landschap zorgen voor een ongekend rijke voedselproductie en unieke smaken – van vis en schelpdieren tot groente, zuivel en vlees. Geen wonder dus dat je in Trøndelag ook de noordelijkse Michelin-sterrenrestaurants vindt. Maar ook in ‘gewone’ plaatselijke cafés en restaurants kun je heerlijk eten en drinken.
Voedselproductie is dan ook heel belangrijk voor de economie van Trondheim-Trøndelag. De regio is daarom van nature gebaat bij onderzoek en innovaties op het gebied van voedselsystemen. Een voorbeeld hiervan is het gebruik van kunstmatige intelligentie en robots om per plantje het optimale moment te kiezen om het te oogsten – iets wat handmatig niet te realiseren zou zijn, omdat dat veel te veel werk is. Ook wordt er tussen de (grote en kleine) bedrijven onderling heel goed samengewerkt, wat de ontwikkelingen alleen nog maar verder versnelt. Zo zijn er bedrijven die elkaars restproducten gebruiken, bijvoorbeeld koolresten van de boer als visvoer.
En steeds weer is de vraag: wat kan er nog meer? Hoe kun je bijvoorbeeld het kweekseizoen verlengen en de oogst optimaal benutten? Wat kun je nog meer bedenken en maken om het voedselsysteem te verduurzamen? De ontwikkelingen gaan heel snel en ze verspreiden zich ook heel snel. Een hoopvolle gedachte!
Line Gordon werkt bij het Stockholm Resilience Centre en is expert op het gebied van duurzaamheid van water, voeding en biosfeer. Ook zij ziet dat er steeds meer wordt samengewerkt en dat dat tot mooie ontwikkelingen leidt. Zo werkten specialisten op het gebied van gezond eten en specialisten op het gebied van duurzame voeding 10 jaar geleden eigenlijk nog niet samen. En dat terwijl er vaak veel overeenkomsten zijn. Nu wordt er gelukkig wel samengewerkt.
Mede dankzij die samenwerking denkt Line dat het wel degelijk mogelijk is om in 2050 iedereen ter wereld te voorzien van gezonde en duurzame voeding. Daarvoor is wel een transitie nodig, die vooral bestaat uit verandering van ons eetpatroon en ontwikkeling van nieuwe technologieën. De precieze transitie verschilt per regio: zo zal het voor ons betekenen dat we minder dierlijke producten gaan eten en meer peulvruchten, maar kan het voor arme regio’s waar nu nauwelijks vlees gegeten wordt juist betekenen: iets meer vlees. Er zal dus een eerlijkere verdeling moeten ontstaan.
Ook Line vindt het belangrijk dat we ondanks de crises in de wereld blijven doorgaan met het streven naar een duurzaam voedselsysteem. En dat we niet wachten op beleid van overheden, maar ook als individu kijken wat we kunnen doen. Dat geldt binnen je huishouden, maar ook binnen je bedrijf. Begin bijvoorbeeld met verspilling tegengaan – dat is iets waar je nu meteen mee kunt beginnen en elke dag op kunt letten. En koop producten die plaatselijk geproduceerd worden met respect voor het land en de dieren – bijvoorbeeld bij lokale biologische boeren die hier bewust mee bezig zijn.
Panel 2: Best practices en voorbeelden uit de praktijk
Hierna gingen Sirkku Suovaara, Stein van Est en Johan Meulendijks met elkaar in gesprek over de ontwikkelingen die zij in hun eigen werkgebied zien.
Sirkku Suovaara van Solvari uit Finland ziet ook een hoopvolle ontwikkeling. Ze werd als tiener al vegetariër, maar kon zich 6 jaar geleden nog niet voorstellen dat er op grote schaal een omslag naar meer plantaardige voeding zou plaatsvinden. Nu ziet ze het wel gebeuren. En het mooie is: er is nog zoveel plantaardig voedsel dat we kunnen gebruiken, maar dat we tot nu toe onbenut hebben gelaten! Haver is een goed voorbeeld van iets dat de laatste jaren steeds beter wordt benut. Maar Sirkku ziet ook heel veel potentieel in tuinbonen, die zelfs geteeld kunnen worden zonder dat er mest voor nodig is. Als we deze plantaardige weg blijven volgen, is er wel degelijk genoeg voeding voor iedereen – en ook nog voedzame en betaalbare voeding. Sirkku weet het zeker: er gaan nog dingen komen in deze transitie die we ons nu nog helemaal niet kunnen voorstellen!
Stein van Est van logistiekbedrijf Maersk bood een interessant inkijkje in wat er gedaan kan worden om het transport en de opslag van voedsel duurzamer te maken. Want ook al is het ideaal om alleen lokale producten te gebruiken, er zal ook in de toekomst nog voedsel worden getransporteerd over de hele wereld. Door dat transport en de tussentijdse opslag slim uit te voeren, kun je voorkomen dat producten moeten worden weggegooid omdat ze niet meer geschikt zijn voor de verkoop. Door middel van kunstmatige intelligentie, heel veel data en slimme technologieën kan voeding steeds beter op precies te juiste temperatuur maar ook bij precies de juiste zuurtegraad en luchtvochtigheid worden bewaard en vervoerd, met als gevolg minder verspilling. Naast het tegengaan van verspilling werkt Maersk op allerlei manieren toe naar een CO2-neutrale toeleveringsketen.
Johan Meulendijks van voedselverwerkingsbedrijf Marel ziet dat de technologie voor de transitie er echt wel is. Er is al zoveel mogelijk, zoals het gebruik van vitual reality zodat je een locatie aan de andere kant van de wereld kunt inspecteren zonder ernaartoe te hoeven vliegen. Of slimme rekenmodellen om te bepalen hoe ver je een vissersboot wilt laten uitvaren en vanaf welke afstand je de brandstof beter kunt besparen. Want ondanks alle slimme technologieën is de basis nog steeds heel belangrijk: minder water gebruiken (en afvalwater zoveel mogelijk hergebruiken), minder energie gebruiken… Alleen gebruiken wat écht nodig is, wanneer het nodig is. Want elke kleine verbetering die je kunt doorvoeren, draagt bij aan het terugdringen van de totale CO2-voetafdruk van een product.
En dan een ander essentieel thema dat steeds weer naar voren komt: samenwerken. Transparant zijn en kennis en data delen zijn volgens Meulendijks dé manieren om ontwikkelingen te versnellen. Daarnaast is het belangrijk om pragmatisch te blijven en te focussen op datgene waar de klant voor wil betalen, niet op wat jij graag wilt dat er gebeurt. Er is bijvoorbeeld echt al veel meer mogelijk op het gebied van plantaardig eiwit, bijvoorbeeld in de vorm van soja of erwten. En steeds meer mensen willen die plantaardige producten nu ook gebruiken. De volgende stap: deze producten niet zien als een alternatief voor vlees (met vaak een ‘vleesachtige’ naam), maar ze zien als en op zichzelf staand product.
Food for Good EXPO
Na het horen van al deze interessante verhalen was het tijd om te proeven. Hiervoor was Heidi Bjerkan, chef-kok en oprichter van sterrenrestaurant Credo in Trondheim, naar Nederland gekomen. Werken met lokale seizoensproducten, verantwoord verbouwen en het behouden van regionale culinaire tradities van Trøndelag staan bij haar centraal. Heidi ziet de boeren en vissers als de echte sterren. Zij streeft er ‘alleen maar’ naar om wat zij maken optimaal tot zijn recht te laten komen op het bord.
Het bijzondere was dat Heidi Bjerkan voor de Food for Good EXPO samen met de Noordse ambassadeurs de keuken in dook om hapjes voor ons te maken. Wat een eer om die te mogen opeten!
Naast deze lekkere hapjes proefden we ook nog een soort pitabroodjes met humus. Die smaakten ook prima! Wat bleek achteraf: we hadden insecten gegeten – maar dan zonder het te merken. In zowel de broodjes als de humus was namelijk eiwit uit insecten verwerkt. Wat een ideale oplossing: je kunt dus prima profiteren van het goede van insecten, zonder ook daadwerkelijk een sprinkhaan tussen je tanden te voelen kraken. Dat maakt voor mij wel een enorm verschil. En daarin ben ik blijkbaar niet de enige. Daniela Arias en Alejandro Ortega van Sibö vertelden – nadat we eerst zonder vooroordelen hadden geproefd – wat meer over hoe Sibö een brug probeert te slaan tussen insecten aan de ene kant en voedselproducenten en consumenten aan de andere kant, zodat deze grote potentiële voedselbron beter benut kan worden.
Als toetje kregen we nog een leuke presentatie van Frank Holleman. Hij gaf wat praktische tips voor iedereen die wil bijdragen een aan de transitie naar een duurzaam voedingssysteem. Er zaten echte eye-openers bij. Ik wist bijvoorbeeld wel dat minder vlees eten helpt, maar ik wist niet dat kip eten in plaats van rundvlees al zoveel verschil maakt! En dat is meteen het leuke aan zijn boek Fork Ranger: het is geen keihard betoog om in één klap 100% veganistisch te worden, maar juist een hoopvol verhaal dat aantoont dat kleine veranderingen ook helpen. Zeker als het je lukt om je familie en vrienden te inspireren met de kleine veranderingen die je zelf doorvoert.
Meer tips staan in zijn boek Fork Ranger – Ons eten als weg uit de klimaatcrisis.
Wat doen de ambassades zelf?
Aan het einde van de bijeenkomst was het tijd om alle deelnemers te bedanken en Heidi Bjerkan en de ambassadeurs in het zonnetje te zetten voor het lekkers dat ze ons hadden voorgeschoteld. Nog een laatste vraag aan de ambassadeurs: Wat doen ze zelf om duurzamer om te gaan met voedsel?
Wat blijkt: in IJsland wordt toegewerkt naar een elektrische vissersvloot. Op de Zweedse ambassade wordt zoveel mogelijk duurzaam eten geserveerd aan de gasten die daar regelmatig mogen langskomen. De Noorse ambassadeur benadrukte dat de Noren ook graag zelf naar de voedselbron gaan: ze vullen hun aankopen aan met zelf geplukte bessen, zelf gevangen vis of zelfs zelf geschoten wild – ook heel duurzaam. Bij de Deense ambassadeur mocht ik eerder dit jaar al eens komen opsteken wat er in Denemarken allemaal aan duurzame voeding wordt gedaan – daarover lees je hier.
Het was een mooie middag/avond en ik heb weer een hoop geleerd – ik hoop dat jij het ook interessant (en hoopvol) vond om te lezen!
Deze blogpost kan affiliatelinks bevatten. Als jij via zo’n link iets koopt of boekt, krijg ik een kleine vergoeding. Dit gebeurt anoniem en kost jou niets extra’s. Samenwerkingen en affiliatelinks stellen mij in staat om deze website te onderhouden en jou van informatie te blijven voorzien. Meer hierover lees je in mijn disclaimer/privacyverklaring.
