Scandinavische truien: geschiedenis, patronen en moderne varianten

Het is een van de symbolen van Scandinavië: zo’n dikke gebreide trui met een mooi patroon. Sommige patronen hebben een eeuwenlange geschiedenis – en daar worden dan weer moderne varianten van gemaakt. Ik wilde er wel eens wat meer over weten en dook in de wereld van de Scandinavische truien uit IJsland, Noorwegen en Zweden.

Tip: kijk als je op zoek bent naar Scandinavische kleding of accessoires zeker even op de website van Afound. Daar vind je altijd hoge kortingen op merken als H&M, H&M Home, & Other Stories, ARKET, Monki, Weekday en COS. Zo bespaar je tot wel 70% op kleding, accessoires en schoenen. Ik heb er al een paar keer heel voordelig mooie Scandinavische kleding op de kop weten te tikken.

• Heb je de gratis kalender met Scandinavische feestdagen al gedownload?
• Hier vind je nog meer gratis Scandinavische dingen en kortingsacties
• Hier vind je mijn favoriete Scandinavische outdoormerken
• Lees hier alles over Scandinavische truien
• Kijk hier voor Scandinavische regenkleding die wél mooi is
• Deze Scandinavische spelletjes voor op de camping zijn ook leuk

Noorse truien

Een eerste stop op Wikipedia leerde me dat er in Noorwegen tegen het einde van de 15e eeuw al kleding werd gebreid. In de loop der jaren ontstonden verschillende bekende Noorse breipatronen, zoals het sneeuwvlokjespatroon dat je nog steeds heel vaak ziet.

De Selburose (uit het plaatsje Selbu in Sør-Trøndelag)

Natuurlijk is deze vorm van een achthoekinge ster niet in Noorwegen uitgevonden – hij is terug te vinden in allerlei culturen. Toch groeiden deze achthoekige roosjes uit tot het symbool van Noorwegen. Eigenlijk is het een roos met acht blaadjes (åttebladrose). Maar veel mensen zien het als een sneeuwvlok en dat past misschien ook wel beter bij wanten en een warme trui dan een roos

De Noren omarmden de åttebladrose als nationaal symbool en wereldwijd wisten steeds meer mensen deze vorm met Noorwegen te associëren. De Noorse economie spon er garen bij: in de jaren 30 van de 20e eeuw werden in Selbu al 100.000 paar wanten per jaar gemaakt. Tegenwoordig zijn er wel 300 varianten van dit Selbu-patroon gedocumenteerd.

De Setesdal Lusekofte

De lusekofte of Setesdal-trui (Stetesdal-genser) had een soort stipjes (de lusen). Oorspronkelijk waren het zwarte steken op een witte achtergrond, maar later werd ook het Selburose-patroon gebruikt en zag je steeds meer het gebruik van kleuren. Dat waren dan wel meestal de natuurlijke kleuren van schapenwol: zwart, wit, grijs en bruin. Meestal voor mannen.

Let op: tot 1 oktober 2020 kun je in het Noorse Setesdalmuseum een expositie bezoeken van de textielwerken van Annemor Sundbø uit Kristiansand.

Mariusgenser (Marius-trui)

De Marius-genser is gebaseerd op de Setesdal-trui, maar dan zonder de losse steken/stipjes en met felle kleuren, zoals rood, wit en blauw (de kleuren van de Noorse vlag)

Deze Noorse truien hebben vaak een patroon in een horizontale baan over de romp, die ook doorloopt op de mouwen.

Lopapeysa (IJslandse trui)

Waar het patroon van Noorse truien meestal in rechte lijnen op de trui staat, hebben IJslandse truien (ook wel lopaseya van lopa=wol en peysa=trui) een cirkelvormig patroon rondom de nek, dat doorloopt aan de voor- en achterkant. Soms wordt het patroon ook aangebracht bij de boorden van de mouwen en de onderkant van de trui. IJslandse truien werden halverwege de 20e eeuw populair, ook bij toeristen die het land bezochten en nog steeds bezoeken. Ze worden gemaakt van de ongesponnen wol van IJslandse schapen, die natuurlijk heel goed gewapend zijn tegen de kou. Ongesponnen wol houdt meer lucht vast en isoleert daardoor beter. Ook zijn IJslandse truien hierdoor lichter dan Noorse truien. Net als in Noorwegen zijn ook IJslandse truien uitgegroeid tot een nationaal symbool. Kijk voor mooie voorbeelden maar eens op de website van de Handknitting Association of Iceland.

Moderne Scandinavische truien

Tot zo ver de kenmerken en geschiedenis. Maar Scandinavische truien zijn nog steeds springlevend. Hoe veranderlijk mode ook is, zo’n gebreide Scandinavische trui kan nog steeds heel goed – vind ik in ieder geval. En ik ben niet de enige.

De truien van Sarah Lund in The Killing

Kijk bijvoorbeeld maar eens naar de Deense misdaadserie The Killing/ Forbrydelsen. Die maakte gebreide truien nog populairder – zowel in Denemarken als daarbuiten. Hoofdpersonage Sarah Lund (gespeeld door Sofie Gråbøl) draagt namelijk niet anders. Haar truien (van het merk Gudrun & Gudrun) zijn afkomstig van de Faeröer-eilanden. Ze zijn met de hand gebreid met ongeverfde wol van schapen op de Faeröer.

Scandinavische truien van Fjällräven

Zelf kwam ik bij mijn zoektocht om nu eindelijk eens zo’n gebreide trui met een Scandinavisch patroon erop in mijn bezit te hebben in Zweden terecht. Het Zweedse merk Fjällräven maakt namelijk de Övik Knit Sweater, inclusief ‘stipjes’ en een cirkelvormig patroon om de nek. Die trui hangt dus nu bij mij in de kast en ik word er elke keer weer blij van als ik hem aantrek.

Ik heb er zelfs een tweede exemplaar bij: eentje met een warme col voor extra koud weer. Ik vind deze kleurencombinatie ook erg mooi. (Hier lees je meer over deze trui.)

Scandinavische truien van Helly Hansen

Ook het Noorse merk Helly Hansen heeft Scandinavische truien. Zelf heb ik een IJslandse trui van Helly Hansen – hier lees je er meer over.

Zelf een Scandinavische trui breien

Nou heb ik zelf twee linkerhanden, dus zelf breien was voor mij geen optie. Als jij wel handig bent, heb je misschien ook wel iets aan deze breiboeken met Scandinavische patronen waarmee je zelf een Scandinavische trui kunt breien.

Heb jij al zo’n mooie, warme Scandinavische trui in huis?

Deze blogpost kan affiliatelinks bevatten. Als jij via zo’n link iets koopt of boekt, krijg ik een kleine vergoeding. Dit gebeurt anoniem en kost jou niets extra’s. Samenwerkingen en affiliatelinks stellen mij in staat om deze website te onderhouden en jou van informatie te blijven voorzien. Meer hierover lees je in mijn disclaimer/privacyverklaring.